تاتامی چیست؟
تاتامی (tatami) نوعی کفپوش بافتنی است که در خانه‌های ژاپنی، به عنوان پوشش کف ساختمان و اتاقها استفاده می‌شود. در دوره‌ی مدرن کنونی ژاپن هم از این کفپوش حتی در ساختمان‌های مدرن و پیشرفته استفاده می‌شود.
به طوری که در خانه‌های ژاپنی حتما یک یا دو اتاق پوشیده شده با تاتامی را می‌توان پیدا کرد. این موضوع حس بسیار لطیفی از آمیختگی طبیعت با زندگی شهرنشینی و مدرن به همراه دارد، چرا که تاتامی‌ها عطر ملایم برنج و طبیعت را در خود نهفته دارند. باید توجه داشت که این پوشش زیرانداز نیست و کابرد آن مانند زیراندازهای حصیری‌ای که ما ایرانی‌ها در گذشته از آن استفاده می‌کردیم نیست.
در واقع تاتامی در خانه‌های ژاپنی جایگزین سنتی و بومی سرامیک، موکت و یا چوب است. تاتامی در ژاپن از ساقه یا کاه برنج ساخته می‌شود که به صورت فشرده کنار هم بافته شده‌اند. زیرساخت اصلی این پوشش همانطور که گفتیم از ساقه‌ی برنج است و رویه‌ی بیرونی آن از لایه‌ای بافته‌شده از «نی ایگوسا» ساخته می‌شود. البته در کشورهای دیگر به جای ساقه‌های برنج از برخی مصالح ساختمانی مانند استایرو فوم برای ساخت تاتامی استفاده می‌شود. همچنین برای ساخت این کفپوش گاه از تراشه‌های چوب فشرده یا تابلوهای فوم پلی استایرن نیز استفاده می‌شود.
کفپوش فومی تاتامی مناسب جهت استفاده در باشگاه های ورزشی ، مهد کودکها و زمین های بازی کودکان میباشد.
تاتامی واحد اندازه‌گیری اتاق‌های ژاپنی
از تاتامی و اندازه‌های آن برای تخمین بعضی از ابعاد و حجم‌ها نیز استفاده می‌شود به عنوان مثال برای دانستن ابعاد یک اتاق و ظرفیت تعداد نفرات آن می‌توان از شمارش تاتامی‌ها استفاده کرد. در ژاپن اتاقی که دارای شش تاتامی است برای اقامت یک زوج کافی است و اتاقی که دارای چهار تاتامی است، مناسب برای استفاده یک فرد است.
به همین دلیل است که طراحی‌های خانه‌های ژاپنی و اندازه‌های اتاقها با ابعاد و تعداد تاتامی‌ها هماهنگ است. در واقع تاتامی‌ها تعیین‌کننده‌ی تعداد نفرات هر اتاق هستند. چنانکه ژاپنی‌ها برای بیان ابعاد یک اتاق از واحد تاتامی استفاده می‌کنند. مثلا اتاقی به اندازه‌ی چهار تاتامی!
نکته‌ی مهم در استفاده از تاتامی برای کفپوش اتاقها در خانه‌های ژاپنی این است که این پوشش، به نوعی عایق سرما و گرما است، چرا که تاتامی‌ها در تابستان خنک هستند و در زمستان گرم می‌مانند، این عایق بودن به تعادل و تنظیم درجه‌ی حرارت اتاقها و کاهش مصرف انرژی کمک بسیار زیادی می‌کند.
تاتامی‌ها در منطقه‌های مختلف ژاپن در ابعاد متفاوتی ساخته می‌شوند. مثلا در منطقه‌ی «کانتو» ژاپن، ابعاد تاتامی ۱۷۶ سانتی‌متر در ۸۸ سانتی‌متر است و در منطقه‌ی «کانسای» ابعاد تاتامی کمی بزرگتر است.
چند دلیل برای انتخاب و استفاده از تشک فومی وجود دارد. تشک فومی با استفاده از عناصر و مواد بهداشتی، باکیفیت و ضد حساسیت تولیدشده است.
جایگاه تاتامی در ژاپن امروزی
ژاپنی‌ها برای استفاده‌ی از عناصر زندگی سنتی خودشان همزمان با پیشرفت و مدرن شدن نیازی به بهانه و دلیل ندارند، بلکه به صورت خودجوش از این عناصر استفاده می‌کنند. اما ژاپن هم مانند بسیاری از کشورهای جهان دستخوش جهانی شدن و حتی غربی شدن شده است، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم، استفاده از مصالح سنتی و بومی برای ساخت خانه‌ها تا حدود بسیار زیادی منسوخ می‌شود و بتن و فولاد جای چوب و سفال را در ساخت خانه‌های ژاپنی می‌گیرند.
به همین دلیل برای حفظ ارزش‌های سنتی و بومی ژاپنی‌ها همانطور که پیشتر گفتیم سعی می‌کنند حداقل یک یا دو اتاق را به تاتامی‌ها مفروش کنند. هر چند سایر قسمت‌های خانه با سرامیک یا چوب پوشیده شده باشد. در مجموع استفاده از تاتامی در فرهنگ ژاپن کنونی به نوعی نماد زندگی سنتی و احترام به ارزش‌های باستانی تبدیل شده است.
در کشورهای دیگری مانند کشور خودمان ایران، همزمان با ورود ورزش‌ها و هنرهای رزمی ژاپنی، ملزومات و لوازم این ورزش‌ها نیز وارد ایران شده است. به عنوان مثال در ورزشی مانند کیوکوشین که در ایران طرفداران زیادی دارد، پوشش میدان مبارزه به صورت اصیلی از تاتامی است، این پوشش به همراه این هنر رزمی وارد ایران شده است و همچنان تاتامی برای پوشاندن میدان مبارزه‌ی هنر رزمی کیوکوشین استفاده می‌شود.