یکی از فعالیت‌های بسیار لذت‌بخش و پرفایده، ماساژ است که برای تمام افراد در هر سن‌و‌سالی می‌تواند دارای مزایای متعددی باشد. امروزه اغلب متخصصین به استفاده از ماساژ برای آرامش جسم، اهداف درمانی و حتی روانی تاکید بسیاری دارند. اما یکی‌از نکات جالب توجه، این است که، انجام ماساژ کودکان و نوزادان نیز بسیار تاثیرگذار و سرشار از نتایج مطلوب برای آن‌ها خواهدبود. ماساژ گرفتن به همان اندازه‌ای که برای بزرگسالان دارای لذت و آرامش است، برای نوزادان و خردسالان نیز می‌تواند آرامش‌بخش و جذاب باشد. ماساژ کودکان و نوزادان به بهبود گردش خون آن‌ها بسیار کمک می‌کند و همچنین با بالا بردن سطح سلامت کودک، باعث، هضم بهتر غذا، خوابی راحت‌تر و افزایش رابطه عاطفی با والدین خواهد شد. علاوه‌بر آن، ماساژ کودکان و نوزادان، سرشار از خواص درمانی نیز بوده و با تقویت حس لامسه در آن‌ها، موجب تسکین ناراحتی‌ها و مشکلات کودک می‌گردد. بهطورکلی، ماساژ را می‌توان یکی از اصول مهم در مراقبت از کودکان و نوزادان دانست که انجام صحیح آن در رشد و آرامش کودک، نقشی موثر و تایید‌شده دارد.
بهترین زمان ماساژ کودکان و نوزادان
ماساژ کودکان و نوزادان اگر به‌صورت مداوم و روزانه صورت بگیرد، با اثرات مثبت زیادی همراه خواهد بود. اما باید توجه داشت که در شرایط کمبود وقت و درصورت داشتن استرس از انجام آن خودداری نمائید، چراکه می‌تواند باعث انتقال این ناآرامی به خردسال شود. درحالت‌کلی، زمان مشخصی برای ماساژ کودکان و نوزادان وجود ندارد و اغلب، متناسب با آمادگی کودک و وقت آزاد خانواده، برنامه‌ریزی می‌شود. با این‌حال، معمولا در ابتدای روز و صبح‌ها و یا پیش از حمام کردن نوزاد، زمان مناسبی برای انجام ماساژ خواهد بود. همچنین بهتر است هیچوقت بعد از خوردن غذا و یا درهنگام ناراحتی و گریه کودک، اقدام به انجام این‌کار نکیند. درواقع بهترین زمان برای ماساژ کودکان و نوزادان، زمانی است که کودک تغذیه شده و استراحت کافی داشته‌است، یعنی حدود یک‌ساعت پس‌از خوردن غذا، خواب کافی و یا پس‌از حمام‌کردن، زمان مناسبی بوده و می‌تواند از ماساژ لذت ببرد. برای شروع اولین ماساژ کودکان و نوزادان، نخستین ماه تولد، زمان خوبی است که از حدود ۱۰ تا ۴۰ دقیقه، بسته به واکنش‌های نوزاد و شرایط جسمی او می‌تواند متفاوت باشد.
محیط مناسب برای ماساژ کودکان و نوزادان
محیط مناسب پس از آمادگی کودک برای ماساژ، از اهمیت بالایی برخوردار است. برای ماساژ کودکان و نوزادان، وجود شرایط محیطی امن و راحت ضروری است. ازجمله این شرایط، وجود اتاقی آرام و با گرمای مناسب است به‌همراه موسیقی آرامش‌بخش که کودک بتواند احساس راحتی و آرامش بیشتری داشته‌باشد، سپس با قراردادن کودک برروی تخت و یا بر روی زمین و پارچه‌ای نرم، راحت بنشینید و به‌آرامی کودک خود را ماساژ دهید. حتی می‌توانید مانند روش‌های ماساژ کودکان و نوزادان در جنوب آسیا، کودک را بر روی پاهای خود قرارداده و با تسلط کافی شروع به ماساژ نمائید.
آشنایی با عادات و سلیقه کودک در هنگام ماساژ
آشنایی با سلیقه و راحت‌ترین وضعیت فرزند خود در هنگام ماساژ کودکان و نوزادان، بسیار مهم است. به‌این‌صورت‌که اگر احساس می‌کنید کودک شما و یا حتی خودتان، شرایط و حوصله لازم، برای انجام این‌کار را ندارید، بهتر است به وقت مناسب‌تری موکول شود. توجه کنید درهنگام ماساژ، کودک شما چه عکس‌العملی از خود نشان می‌دهد و کدام حرکات برای او خوشایند بوده و باکدام حرکت، اذیت می‌شود. در‌این‌صورت تنها ماساژ ران و پای نوزاد می‌تواند کافی و مناسب باشد.
شرایط لازم برای ماساژ کودکان و نوزادان
- نرمال‌بودن شرایط خلقی یکی‌از نکاتی است که برای ماساژ کودکان و نوزادان بسیار مهم خواهد بود. همچنین بهتر است وضعیت تغذیه کودک نیز درحالتی باشد که نه خیلی سیر و نه گرسنه باشد و همان‌طور که اشاره کردیم، یک ساعت بعد از غذا و حمام، زمان مناسبی برای ماساژ است.
- برای جلوگیری از آسیب به فرزند خود درهنگام ماساژ، هرگونه زیورآلات موجود در دستان شما و یا در گردن کودک خود را حتما خارج کنید.
- کوتاه بودن ناخن‌های دست نیز، برای ماساژ مهم است.
- پیش‌از شروع ماساژ، دستان خود را تمیز و کامل، شستشو داده و گرم نمائید.
- آرام‌ترین و گرم‌ترین قسمت منزل را برای ماساژ کودکان و نوزادان خود انتخاب کنید.
- بهتر است برای احساس راحتی نوزاد، دمای اتاق را درحدود ۲۶ درجه سانتیگراد قرار دهید.
- یک حوله تمیز و نرم را برروی زمین یا تخت، پهن‌کرده و کودک خود را ماساژ دهید.
- استفاده از روغن مخصوص کودکان برای ماساژ دادن می‌تواند مناسب باشد.
مسیر ماساژ در بدن کودکان و نوزادان
بهطورکلی، ماساژ کودکان و نوزادان نیز، همانند ماساژ بزرگسالان از ناحیه سروگردن شروع می‌شود و تا پایین پا ادامه خواهدداشت. پس از نوازش آرام و ملایم سر نوزاد توسط شست هردو دست، قفسه سینه نوزاد را ماساژ داده و به‌آرامی به‌سمت شکم، حرکت دهید. پس‌از آن، مسیر ماساژ دست‌ها را از سرشانه نوزاد به‌سمت پائین و تا کف دست ادامه بدهید. سپس به سمت قسمت بعدی یا همان پا رفته و مسیر را از این قسمت دنبال کنید. در قسمت پای نوزاد، حرکت و فشار ماساژ، کمی محکم‌تر از سایر نقاط بدن است که برای نوزاد بسیار خوشایند خواهدبود اما درصورتی‌که انجام این حرکت با استقبال چندانی از جانب نوزاد مواجه نشد، بهتر است مسیر این حرکت را به‌سمت باسن و پشت نوزاد ادامه دهید.
نحوه حرکات کششی پس از ماساژ کودکان و نوزادان
با اتمام ماساژ کودکان و نوزادان، لازم است که یک‌سری حرکات کششی را بر روی کودک خود، اجرا‌کرده و به‌این‌صورت، عضلات را درحالت آرامش و راحتی قراردهید. در اجرای حرکات کششی، دست‌های نوزاد را به‌شکل صاف قرارداده و به‌آرامی، مچ دست را به‌بیرون کشیده و چندلحظه نگهدارید. سپس، دست‌های نوزاد را به‌صورت ضربدری بر روی شکم نگهداشته و هربار به نوبت آن‌ها را جابه‌جا کنید. بازوهای کودک را بگیرید و به‌آرامی به‌سمت بالا بکشید و مجدد به‌صورت قائم و رو به پایین قراردهید. در پایان نیز هریک از پاهای نوزاد را به‌شکل ضربدری تا روی شکم بالا آورده و جای آن‌ها را عوض نمائید.
روغن مناسب برای ماساژ کودکان و نوزادان
معمولا برای ماساژ کودکان و نوزادان، ضرورتی برای استفاده از روغن ماساژ وجود ندارد اما بهره‌بردن از روغن می‌تواند ماساژ را خوشایند‌تر سازد. در این‌صورت بهتر است، روغنی را استفاده کنید که فاقد هرنوع اسانس و مواد شیمیایی باشد، مثلا برخی چربی‌های گیاهی می‌تواند گزینه خوبی باشد، که از انواع مختلف این روغن‌های طبیعی و خوراکی، می‌توان به روغن‌های نارگیل، زیتون، ذرت، هسته انگور، زردآلو، آووکادو اشاره کرد. قابلیت جذب بالای این روغن‌ها، هضم راحت و بدون ضرر آن‌ها درصورتی‌که نوزاد دست خود را بمکد، کاربرد این روغن‌ها را برای ماساژ کودکان و نوزادان افزایش داده‌است. در میان انواع مختلف روغن‌های خوراکی، بهتر است از روغن بادام استفاده نشود زیرا می‌تواند حساسیت‌های پوستی را به‌دنبال داشته‌باشد.
نکات مهم برای ماساژ کودکان و نوزادان
- از قراردادن کودک بر روی تخت‌خواب و یا سطوح نرم در هنگام ماساژ خودداری کنید، زیرا باعث می‌شود که بدن نوزاد در داخل آن فرو رود.
- از ماساژدادن کودک بیمار و تب‌دار اجتناب کنید. در این‌شرایط آغوش و نوازش، تاثیر بیشتری دارد.
- ماساژ کودکان و نوزادان را درمواقعی که کودک، تازه تغذیه شده انجام ندهید، زیرا موجب استفراغ می‌شود. در زمان گرسنگی نیز، ماساژ کودک باعث بیقراری و ناراحتی خواهدشد.
- در برخی مواقع، کودک علاقه‌ای به ماساژ ندارد و یا ترجیح می‌دهد که بازی کند. بهتر است ماساژ را به زمان دیگری موکول کرده تا بتواند درهنگام ماساژ، آرام باشد.
- باتوجهبه میزان علاقه نوزاد به ماساژ، مدت زمان آن‌را بین ۵ تا ۱۵ دقیقه برنامه‌ریزی کنید.
- پس از واکسیناسیون کودک، بهتر است ماساژ را تا دو روز بعد به تعویق بیاندازید.
- اگر کودک شما تمایل و علاقه‌ای به ماساژ نشان نداد، باید آن‌را متوقف کرد.
- در زمان‌هایی که کودک شما خواب است، ماساژ را به زمان دیگری موکول کرده و مانع‌از خواب کودک نشوید.
- حرکات ماساژ و لمس پوست کودک بهتر است کاملا نرم، ملایم و فارق از خشونت انجام شود.
- اگر درهنگام ماساژ با هرگونه حساسیت و عوارض پوستی مواجه شدید، بهتر است به پزشک مراجعه نمائید.
فواید ماساژ کودکان و نوزادان
ماساژ کودکان و نوزادان، موجب افزایش گردش خون کودکان شده که شادابی پوست آن‌ها را نیز به‌دنبال خواهدداشت. تقویت سیستم ایمنی بدن کودک نیز با ماساژ، بیشتر می‌شود و برخی ناراحتی‌ها و دردهای مزمن کودک کاهش خواهد‌یافت. استحکام عضلات و انعطاف بیشتر در مفاصل دست‌و‌پای نوزاد، از دیگر فواید ماساژ کودکان و نوزادان محسوب می‌شود. نکته جالب توجه اینکه، اغلب نوزادان و کودکانی که به‌صورت مداوم، ماساژ داده می‌شوند، از مقاومت بیشتری در برابر بیماری‌ها برخوردار بوده و کمتر بیقراری و گریه می‌کنند. همچنین هضم بهتر غذا و بهبود عملکرد گوارشی نوزاد، به‌عنوان یکی از مزایای اصلی ماساژ کودکان و نوزادان به‌شمار می‌رود و این کودکان کمتر دچار یبوست، اسهال و قلنج خواهندشد. بهبود تغذیه نوزاد، خواب راحت‌تر، آرامش بیشتر در مواقع بیداری و بهبود وضعیت تنفسی در کودک، سایر فواید ماساژ کودکان و نوزادان شناخته شده‌است.
فواید ماساژ کودکان و نوزادان تنها شامل حال آن‌ها نبوده و والدین کودک نیز از این مزایا بهره خواهندبرد. به‌این‌صورت‌که؛ انجام ماساژ باعث افزایش آرامش والدین و بیشتر شدن توجه آن‌ها نسبت به رفتار و حرکات فرزندشان خواهدشد. در واقع والدین این کودکان باتوجهبه ارتباط چشمی طولانی‌مدت با فرزند خود، نسبت به نوع واکنش‌های او، دارای شناخت بیشتری خواهندشد که در نحوه مراقبت از فرزند، کمک شایانی محسوب می‌گردد.
نحوه ماساژ هریک از اعضای بدن کودکان و نوزادان
ماساژ کودکان و نوزادان به‌صورت مختصر به‌این‌شرح است که در ابتدا، رو به نوزاد خود ایستاده و توسط انگشتان هردو دست خود، حرکاتی ملایم را بر تمام نقاط بدن نوزاد خود، وارد کنید. از زیر دنده‌ها و شکم نوزاد گرفته تا مفاصل ران و پشت، این حرکات را ادامه داده و با کمک یک روغن مناسب، به سهولت در این حرکات بی‌افزائید. اما درصورتی‌که قصد داشته باشید برای انجام ماساژ کودکان و نوزادان خود تنها یک عضو را انتخاب کنید و یا برای تنوع بیشتر، هر بار فقط یک قسمت از بدن نوزاد خود را ماساژ دهید، در این‌قسمت به بررسی نحوه ماساژ هریک از اعضاء بدن کودک به‌صورت جداگانه خواهیم پرداخت:
ماساژ سر
برای ماساژ سر، دست‌ها را در اطراف سر نوزاد قرارداده به‌نحوی‌که، انگشت سبابه هردو دست در بالای پیشانی قرار بگیرد. سپس به‌صورت همزمان، شروع به ماساژ آرام سر کرده و تا پشت سر، ادامه دهید. در این‌حالت، تنها با نوک انگشتان خود پوست سر نوزاد را همچون شستن سر، ماساژ داده و دقت داشته باشید از لمس و فشار به منطقه نرم واقع در جمجمه نوزاد، خودداری کنید. در قسمت گوش نیز با استفاده‌از انگشتان اشاره و شست، ماساژ را انجام دهید. بر روی صورت نوزاد و از قسمت پیشانی تا چانه، مسیر ماساژ را به‌صورت یک قلب فرضی تعیین کرده و به‌صورت آرام، انگشتان را بر روی صورت کشیده و ماساژ دهید. با قراردادن شست خود درمیان ابرو و پشت پلک، این نواحی را نیز به‌نحوی ملایم و نرم ماساژ بدهید. از دوطرف بینی به سمت گونه‌ها و قسمت فک نوزاد را نیز با لمس ملایم و پیوسته، ماساژ دهید.
ماساژ سینه
کف هر دو دست را بر روی هم گذاشته و بر روی سینه کودک قرار دهید و به صورت آرام روی قفسه پهن کرده و به سمت پایین حرکت دهید و تا پاین ران نوزاد ادامه داده و سپس چندین بار تکرار نمائید. در مرحله بعد، دست ها را بر روی سینه کودک گذاشته و به دو طرف شانه ها بکشید. حرکت قلبی شکلی که در مرحله قبل ماساژ کودکان و نوزادان بر روی صورت اجرا کردید را می توانید از قسمت جناق سینه نوزاد تا سرشانه و پایین آن، ماساژ داده و اجرا کنید. با یک حرکت ضربدری و مورب از پایین ران تا سرشانه نوزاد را ماساژ داده و مجدد به سمت پایین برگردید و چند بار تکرار کنید.
ماساژ شانه ها
برای ماساژ شانه‌های نوزاد، ابتدا توسط یک دست، مچ کودک خود را نگهداشته و با دست دوم، از بالا تا پایین به‌صورت نرم و آرام، ماساژ داده‌شود. در حرکت بعدی، مچ دست کودک را گرفته و دست دوم خود را در اطراف بازوی نوزاد، حلقه کرده و از شانه تا مچ حرکت دهید. با گرفتن بازوهای کودک توسط هردو دست و ایجاد دو حلقه در اطراف بازو و به‌صورت چرخشی، حرکات نرم داشته‌باشید.
ماساژ پاها
یکی‌از بخش‌های مهم در ماساژ کودکان و نوزادان، مربوط می‌شود به پاهای کودک که از حساسیت کمتری در مقایسه با سایر بخش‌های بدن، برخوردار است. ابتدا بهتر است توسط یکی از روغن‌هایی که در قسمت‌های قبل به‌آن اشاره‌شد، دستان خودرا چرب‌کرده و دور ران نوزاد گرفته، سپس تا قسمت مچ، پایین و مجدد بالا ببرید. این حرکت می‌بایست، با فشار آهسته و چندین بار انجام شود. پس‌از آن، پای نوزاد را از مچ گرفته و به‌صورت آهسته تکان داده‌شود. همانند حرکتی‌که برای دور بازوهای نوزاد صورت‌گرفت، برای قسمت ران نیز انجام دهید. به‌این‌صورت‌که، دستان خود را، دور هردو پای نوزاد قرارداده و با حرکتی چرخشی و شبیه چلاندن حوله، به‌طور کاملا آرام و ملایم ماساژ دهید. با کمک شست هردو دست خود، کف پاهای نوزاد را از قسمت پاشنه تا انگشت ماساژداده و انگشتان نوزاد را خیلی ملایم فشارداده و کمی بکشید. حرکات دایره‌ای ملایم نیز برای قسمت قوزک پا، بسیار مناسب خواهدبود. می‌توانید از حرکتی شبیه رول‌کردن خمیر برای ماساژ پای کودک نیز استفاده کنید.
ماساژ دست ها
در ماساژ کودکان و نوزادان، اهمیت دقت در ماساژ دست‌ها باید بیشتر از سایر اندام باشد. زیرا مفاصل نوزادان هنوز دارای استحکام لازم نبوده و درصورت اعمال فشاری بیش‌از اندازه، احتمال آسیب و در رفتگی وجود خواهدداشت. ماساژ دست‌های نوزاد نیز دقیقا شبیه ماساژ شانه است. به‌این‌صورت‌که، بازوان کودک را در دست گرفته و از بالا تا پایین و با کشیدن ملایم، ماساژ بدهید. پس‌از آن، دست نوزاد را در دست خود قرارداده و کاملا آرام و در جهات مختلف و به‌شکل چرخشی، حرکت داده و برای دست مقابل نیز همین‌کار را اجرا کنید. در ماساژ کف دست نوزاد، تنها کافیست، با انگشتان خود، دایره‌های کوچکی‌را در وسط دست نوزاد بکشید. انگشتان نوزاد را نیز کاملا آهسته و با حرکتی ملایم به بیرون بکشید و برای انگشتان هردو دست تکرار کنید.
کمر و پشت
در‌این بخش از ماساژ کودکان و نوزادان، فرزند خودرا برروی شکم خوابانده و با کمک انگشت‌های هردو دست خود، حرکات دایره‌ای شکل و چرخشی را در اطراف ستون فقرات نوزاد، پیاده‌کنید. این‌حرکت را با چندین بار تکرار از گردن تا قسمت پایین تنه ادامه دهید. درحالیکه کودک همچنان برروی شکم خوابیده، دست‌هایش را بلندکرده و در پشت نگهدارید و پس‌از چندلحظه به‌حالت قبل بازگردانید. با استفاده‌از هردو دست، از گردن تا پاین تنه را با حرکات نرم ماساژ داده و چندبار از بالا تا پایین تکرار کنید.
از نوک انگشتان خود برای ماساژ پایین ستون فقرات نوزاد استفاده‌کرده و حرکات دورانی را انجام دهید و دربخش بالایی ستون فقرات، از نوک انگشتان خود بهره بگیرید. دقت داشته‌باشید که تحت هیچ شرایطی، به ستون فقرات نوزاد فشار وارد نسازید. از حرکات دایره‌ای دست می‌توانید برای ماساژ سرشانه نوزاد نیز استفاده کنید. بهتر است برای ماساژ باسن نوزاد، حرکات دایره‌ای با دامنه بزرگتر و بیشتر صورت‌بگیرد. نحوه نگهداشتن انگشتان خود را برای ماساژ کودکان و نوزادان در پشت، می‌تواند تغییر کند، به‌این‌نحو که، به‌شکل خاراندن پشت نوزاد، انگشتان خود را قرارداده و به‌آرامی، فشاری را از نوک انگشتان خود وارد کنید.
نوع رفتار در هنگام ماساژ کودکان و نوزادان
در هنگام ماساژ کودکان و نوزادان، پیشنهاد می‌کنیم که حتمأ ارتباط چشمی خود را با نوزاد حفظ کنید. شما می‌توانید درهنگام انجام مراحل مختلف ماساژ از موزیک بهره بگیرید اما ما توصیه می‌کنیم خودتان ترانه‌ای را بخوانید و یا به‌طور مداوم با او حرف بزنید. در این شرایط متوجه می‌شوید که کودک شما به‌این نوع رفتار واکنش‌هایی نشان می‌دهد. درصورتی‌که احساس کردید فرزند شما چندان رغبتی به ماساژ ندارد، بهتر است حرکات ماساژ را کمی تغییرداده و ملایم‌تر کنید و یا حتی می‌توانید دست نگهدارید. پس از پایان ماساژ، نوزاد خودرا، پوشک کرده و در آغوش خود بخوابانید.
اثرات ماساژ بر روی کودکان و نوزادان
تقویت احساس آرامش و امنیت
ماساژ کودکان و نوزادان به‌لحاظ وجود ارتباط لمسی و احساسی زیاد میان والدین و نوزاد، می‌تواند در تقویت حس آرامش و امنیت کودک، تاثیر زیادی داشته‌باشد. این احساسات در طولانی‌مدت می‌تواند موجب بهبود اعتماد‌به‌نفس و حس ارزش و احترام در کودک خواهدشد.
ماساژ کودکان و نوزادان موثر در تضمین سلامت بدن
براساس پژوهش‌های صورت‌گرفته در زمینه ماساژ کودکان و نوزادان، آن‌دسته از نوزادانی‌که با استفاده از ماساژ و لمس، توانسته‌اند محبت را دریافت نمایند، نسبت به نوزادانی که این‌نوع تماس جسمی و احساسی را نداشته‌اند، کمتر بیقراری و گریه می‌کنند و حتی احتمال بروز بیماری در آن‌ها بسیار کمتر خواهدبود. در بخش‌های قبلی به‌صورت کامل به مزایای ماساژ کودکان و نوزادان و نقشی که در تقویت جسم و اعصاب کودک ایفا می‌کند، اشاره شد. ماساژ کودکان و نوزادان می‌تواند کلیه علائم مربوط به بیماری‌های مختلف و مزمن را به حداقل برساند و یا آرام کند. این فعالیت بسیار سودمند، در بهبود خودآگاهی جسم نیز تاثیرات عمده‌ای داشته و باعث استحکام کلیه مفاصل و عضلات بدن می‌شود. همین موضوع سبب شده‌است که از ماساژ کودکان و نوزادان برای رفع نیازهای برخی نوزادان که دارای وزن طبیعی درهنگام به‌دنیا آمدن نبوده‌اند، استفاده‌شود.
بهبود روابط اجتماعی
ماساژ کودکان و نوزادان نقش گسترده‌ای در بهبود روابط و مهارت‌های اجتماعی خواهدداشت. درحقیقت، از آنجایی‌که ماساژ کودکان و نوزادان، یک‌نوع ارتباط غیرکلامی با آن‌ها محسوب می‌شود، می‌تواند نقش بسزایی در گسترش روابط اجتماعی کودک در آینده داشته‌باشد. این کودکان قادر خواهندبود، خیلی زودتر از سایر همسالان خود در آینده، صاحب یک شخصیت اجتماعی گردند.
افزایش آرامش کودک و والدین
معمولا در هنگام ماساژ، میزان تعامل والدین با کودک بیشتر می‌شود و به‌این‌ترتیب تمرکز آن‌ها برنوع رفتارها و واکنش‌های فرزندشان بالاتر خواهدرفت. این‌نوع ارتباط، علاوه‌بر اینکه در رفع نیازهای کودک بسیار موثر خواهدبود، برای والدین نیز احساس آرامش و لذت را به‌همراه دارد. بهطورکلی، ارتباطات غیرکلامی ناشی‌از ماساژ، مانند ارتباط حسی و لمسی، موجب آرامش و امنیتی در کودک شده که می‌تواند یک نقطه عطف در ایجاد روابط میان والدین و فرزندان شود و این ارتباط کاملا ادامه‌دار و با چشم‌اندازی روشن است.
افزایش مهارت نگهداری از کودک
تمام کودکان و نوزدان به درآغوش گرفتن و لمس و نوازش شدن ازطرف والدین، واکنش‌های مثبتی نشان می‌دهند. درواقع اگر شما بتوانید با استفاده از ماساژ کودکان و نوزادان و نوع ارتباط چشمی و لمسی میان خود، عکس‌العمل‌های او را بررسی‌کنید، این توانایی‌را خواهید‌داشت که درک خودرا از نیازها و خواسته‌های فرزند خود بالا ببرید. این موضوع در افزایش مهارت‌های نگهداری شما از کودک، بسیار موثر است.