مطابق با نتایج تحقیقات پژوهشگران کالج زنان و زایمان ایالات متحده، تا ۸۰ درصد زنان این کشور، معمولا در روزهای قبل از قاعدگی، برخی تغییرات جسمی و رفتاری را تجربه می‌کنند. از این میان، ۲۰ تا ۴۰ درصد علایم پی ام اس را بروز می‌دهند و حدود ۲ تا ۱۰ درصد نیز علایم شدیدتری داشته و در دسته افراد مبتلا به سندرم PMDD دسته‌بندی می‌شوند.
آگاهی کامل نسبت به این پدیده، هم برای زنان و هم برای مردان لازم است. چرا که در صورت عدم شناخت صحیح و عدم کنترل مناسب، این سندروم می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی مشترک و حتی بروز مشکلات جدی بین زوجین شود. در حالی که با داشتن شناخت کافی نسبت به آن، به راحتی می‌توان آن را مدیریت نموده و ضمن محافظت از عشق و علاقه بین زن و شوهر، از بروز مشکلات ثانویه پیشگیری نمود.
در این مقاله قصد داریم این سندروم را از جوانب مختلف بررسی کرده و برای مقابله مناسب با آن روش‌هایی را پیشنهاد دهیم. چه مرد هستید و چه زن، چه مجرد و چه متاهل، توصیه می‌کنم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید. چرا که شناخت این موضوع، برای داشتن یک زندگی شاد در آینده، به شما کمک بسیاری خواهد کرد.
پی ام اس چیست؟
همچنان که در ابتدا نیز ذکرشد، پی ام اس شامل یکسری تغییرات جسمی، رفتاری و احساسی است که معمولا یک هفته تا ۱۰ روز قبل از آغاز قاعدگی، در بسیاری از زنان بروز پیدا می‌کنند. احتمال بروز این سندروم در تمام دوران بچه‌زایی خانم‌ها، از بلوغ تا یائسگی، وجود دارد اما معمولا بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بیشترین بروز را دارند.
پی ام اس معمولا ملایم بوده و یک اتفاق طبیعی قلمداد می‌شود که به راحتی می‌توان آن را کنترل کرد. اما در موارد معدودی نیز، ممکن است فرد دچار مشکلات جدی در زندگی شخصی و اجتماعی خود شود. به خصوص در مواقعی که این سندروم، با مشکلات دیگر جسمانی و عاطفی همراه شده و باعث تشدید آن‌ها می‌گردد. در این مواقع بهتر است حتما به پزشک مراجعه نموده و درمان دارویی و غیر دارویی تحت نظر متخصص آغاز شود.
علائم پی ام اس
به پی ام اس، بیماره هزار چهره نیز می‌گویند. این نامگذاری به این علت است که این بیماری طیف بسیار گسترده‌ای از علایم و مشکلات جسمی و احساسی و عاطفی را به دنبال دارد و ممکن است دو یا چند فرد مبتلا به پی ام اس، علایم کاملا متفاوتی نسبت به یکدیگر داشته باشند و هر یک چهره‌ای متفاوت از این سندروم را نشان دهند.
علایم پی ام اس را می توان به نوعی، پاسخ بدن فرد به تغییرات هورمونی مربوط به سیکل قاعدگی دانست. این تغییرات هورمونی در تمام زنان در سن باروری به صورت منظم اتفاق می‌افتند، اما برخی از افراد، به علل ناشناخته‌ای، نسبت به آن حساس‌تر بوده و علایم خاصی را بروز می‌دهند.
به طور کلی می‌توان علایم پی ام اس را به دو دسته‌ی علایم جسمی و علایم احساسی طبقه‌بندی کرد. این دو دسته معمولا ارتباط نزدیکی با هم داشته و در برخی موارد غیر قابل تفکیک هستند. در ادامه به مهمترین علایم جسمی و احساسی این سندروم اشاره شده است:
علایم جسمی
- مشکلات گوارشی مثل نفخ، یبوست و اسهال
- کاهش میل جنسی (در مواردی نیز ممکن است افزایش میل جنسی مشاهده شود)
- آکنه
- اختلال در خواب
- تورم زیر چشم و مفاصل
- تورم، سفتی و درد سینه‌ها
- خستگی مداوم
- سر درد و کمر درد
- گیجی
- تعریق زیاد
- افزایش اشتها و احساس گرسنگی مداوم
- افزایش ادرار
علایم احساسی
- افزایش تحریک پذیری و خشم و عصبانیت ناگهانی (معمول‌ترین نشانه پی ام اس)
- اضطراب
- افسردگی
- افزایش میل به مشاجره
- عدم توانایی کنترل احساسات و هیجانات
- حواس‌پرتی
- مشکل در تمرکز
- منزوی شدن
- کاهش اعتماد به نفس
- احساس تنهایی
- بروز برخی هوس‌های غذایی مثل میل شدید به شیرینی
- نوسانات خلقی (ممکن است فرد یک لحظه شاد و لحظه‌ی دیگر غمگین باشد)
یک فرد دارای پی ام اس ممکن است یک یا چند مورد از این علایم را بروز دهد. این علایم در ۷۵ درصد موارد ملایم بوده ومشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. تنها در ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به پی ام اس، علایم نسبتا شدید بروز می‌کند. به نسبت میزان شدت این علایم، باید با روش‌های مختلف و یا مراجعه به پزشک متخصص آن‌ها را کنترل کرد. علایم پی ام اس معمولا حدود یک هفته طول کشیده و با شروع قاعدگی پایان می‌یابند. با این وجود، در مواردی نیز مشاهده شده است که این علایم در حین و حتی پس از قاعدگی نیز همچنان ادامه یافته‌اند.
بهتر است به این نکته نیز توجه داشته باشید که این علایم معمولا الگوی ثابتی نداشته و ممکن است فرد در ماه‌های مختلف و یا با افزایش سن، علایم متفاوتی را در شدت های مختلف بروز دهد.
چه عواملی می‌توانند باعث تشدید علائم پی ام اس شوند؟
پس از شناخت علایم پی ام اس، بهتر است بدانید که چه عواملی باعث تشدید این علایم خواهند شد. شناخت این عوامل کمک خواهد کرد تا در کنترل علایم مربوطه راحت‌تر عمل کنید. مهمترین علل تشدیدکننده علایم پی ام اس شامل موارد زیر می‌باشند:
- استرس و فشار روانی
- وضعیت نامطلوب بهداشتی و سلامتی
- اضافه وزن (گفته می‌شود که افراد دارای BMI بالاتر از ۳۰، سه برابر بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی، به پی ام اس دچار می‌شوند)
- مصرف دخانیات و الکل
- کمبود خواب
- نداشتن تحرک کافی
- ابتلا به انواع آلرژی
- مصرف زیاد کافئین (کافئین به مقدار زیاد در چای، قهوه، کاکائو و کوکاکولا وجود دارد)
تشخیص پی ام اس
متاسفانه هنوز تست پزشکی خاصی برای تشخیص این سندروم طراحی و عرضه نشده است. بهتر است برای تشخیص قطعی به پزشک متخصص مراجعه کنید. توجه به علایم و زمان بروز آن‌ها می تواند کمک زیادی به تشخیص این سندروم کند. برای این کار باید برای چند دوره‌ی متوالی، زمان بروز علایم مختلف را با توجه به سیکل قاعدگی در یک تقویم ثبت کنید.
همچنین از آن جا که زمینه های ژنتیکی معمولا در بروز علایم پی ام اس نقش زیادی دارند، توجه به سابقه پزشکی خانوادگی نیز در تشخیص کمک‌کننده خواهد بود.
در برخی مواقع به علت تشابه برخی علایم، پی ام اس با بارداری اشتباه گرفته می‌شود و فرد تصور می‌کند که باردار است. در این موارد بهتر است به سایر علایم نیز توجه شود و در صورت نیاز، برای اطمینان، تست‌های بارداری انجام شود.
درمان پی ام اس
پی ام اس یک اختلال هورمونی طبیعی است و برای آن درمان قطعی و کاملی وجود ندارد. در واقع باید گفت که پی ام اس یک بیماری نیست که نیاز به درمان داشته باشد. این سندروم مجموعه‌ای از علایم است که در زمان مشخصی از چرخه قاعدگی در بسیاری از زنان به خاطر واکنش طبیعی بدن نسبت به تغییرات طبیعی هورمون‌ها در فرد بروز پیدا می‌کند. با این وجود، در مواردی ممکن است این علایم کیفیت زندگی فرد را کاهش داده و روابط خانوادگی و اجتماعی او را دچار تنش کنند. در این موارد بهتر است که به فکر راهی برای کنترل و کاهش این علایم باشید. برخی از بهترین راه‌ها برای کنترل علایم پی ام اس عبارتند از :
ورزش کردن
انجام مرتب و روزانه حرکات ورزشی سبک و هوازی به شما کمک خواهد کرد احساس مثبتی نسبت به خود داشته و راحت‌تر با پی ام اس کنار بیایید.
مدیریت استرس
داشتن استرس و فشارهای روانی مختلف می‌تواند باعث تشدید علایم سندروم پی ام اس شود. لذا بهتر است که حتما به فکر راهی برای کنترل و مدیریت استرس خود باشید. مشاوره، دوری از موقعیت‌های چالش برانگیز و استرس‌زا، پیاده روی، انجام کارهای مورد علاقه مانند مطالعه‌ی کتاب یا مشاهده‌ی فیلم می‌تواند به شما در این قضیه کمک کند.
رژیم غذایی مناسب
دانستن این‌که در هر شرایطی چه چیزی بخورید و چه چیزی را نخورید، می‌تواند برای شما، در طول زندگی به عنوان بهترین دارو عمل کند. پی ام اس نیز از این قاعده مستثنا نیست. بهتر است در زمان بروز علایم، از خوردن غذاهای چرب، شور و خیلی شیرین اجتناب نمایید و به جای آن، مصرف میوه، سبزیجات تازه و فرآورده‌های لبنی را افزایش دهید.
حجم وعده‌های غذایی را کاهش و تعداد وعده ها را افزایش دهید. استفاده از میان‌وعده‌های سالم نیز می‌تواند گزینه مناسبی باشد. مصرف زیاد چای و قهوه به علت داشتن کافئین بالا می تواند باعث تشدید علایم شود، لذا حتی‌الامکان مصرف این نوشیدنی‌ها را کاهش دهید و به جای آن از دمنوش‌های گیاهی آرامش‌بخش مثل زنجبیل استفاده نمایید.
از جمله ویتامین‌هایی که بهتر است در رژیم غذایی افراد دارای پی ام اس تدارک دیده شود، می‌توان به ویتامین ب۶ اشاره کرد. این ویتامین به مقدار فراوان در گوشت مرغ و ماهی، تخم مرغ، سیب زمینی، موز، گردو و انواع لوبیا وجود دارد. مصرف غذاهای غنی از کلسیم و منیزیم مثل موز، آجیل و سبزیجات نیز در این دوران توصیه می‌شود.
- ترک سیگار و الکل
- کاهش وزن
- داشتن خواب کافی و منظم
- درمان بیماری‌های تشدیدکننده‌ی علائمی مانند آلرژی
موارد فوق را می‌توان برخی از بهترین کارهایی دانست که یک فرد به منظور کنترل پی ام اس و کاهش علایم آن می‌تواند انجام دهد. با این وجود، چنانچه علایم شما بهبود پیدا نکرد و یا به قدری شدید است که زندگی شما را دچار مشکلات جدی کرده ، بهتر است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید و تحت درمان دارویی و مشاوره‌های تخصصی قرار بگیرید. این داروها می‌توانند علایم جسمی و روحی پی ام اس را کاهش داده و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری نمایند. توجه داشته باشید که این داروها حتما باید با تجویز پزشک و تحت نظر او مصرف شوند، چرا که در غیر این‌صورت ممکن است اثر عکس داشته باشند.
با این که پی ام اس یک اختلال زنانه است، اما موضوعی است که می‌تواند تمام خانواده را تحت تاثیر قرار دهد و علاوه بر زن، به صورت غیر مستقیم بر سایر افراد خانواده نیز تاثیر بگذارد. از همن رو بهتر است که به صورت خانوادگی با این موضوع روبه‌رو شوید. در ادامه به برخی نکاتی که زنان و مردان باید در مورد نحوه برخورد با پی ام اس بدانند، خواهیم پرداخت.
آنچه بهتر است مردان درباره‌ی پی ام اس بدانند
همانطور که گفته شد، حدود ۸۰ درصد از خانم‌ها ممکن است این علایم را با شدت‌های مختلف در طول دوران باروری خود بروز دهند. لذا برخورد با این موضوع تا حد زیادی برای مردان اجتناب ناپذیر است و باید پی ام اس را جزئی از طبیعت زندگی زنانه دانست و برای کنترل آن در زندگی زناشویی برنامه‌ریزی کرد.
آگاهی
اولین قدم به دست آوردن شناختی صحیح از این اختلال است. تا کنون بارها اتفاق افتاده که زوج‌هایی به خاطر نداشتن آگاهی نسبت به این پدیده، دچار سوءتفاهمات جدی و حتی جدایی شده‌اند. لذا بهتر است که مردان نسبت به این موضوع درک کافی داشته و همواره تغییرات رفتاری همسرشان را با توجه به چرخه قاعدگی او زیر نظر بگیرند. این گونه می‌توانند علت برخی رفتار‌های او را در این شرایط بهتر درک کرده و راحت‌تر با آن روبه‌رو شوند.
صبر
اگر یک مرد هستید، باید این را بدانید که رفتار همسرتان در این شرایط تا حد زیادی از کنترل او خارج بوده و آنچه بروز می‌دهد، بیشتر به خاطر اختلالات هورمونی است، نه چیز دیگری. او ممکن است الان بسیار شاد باشد ولی لحظه‌ای دیگر، ناگهان در خود فرو برود یا که با کوچکترین تحریکی، به سرعت خشمگین شود و واکنشی بیش از اندازه بروز دهد. بدانید که این رفتارها ربط چندانی به شخصیت او ندارد و ممکن است که همسرتان، حتی بیشتر از شما از این طرز رفتار خود ناراحت شده باشد. فقط کافی است سعی کنید در این مدت، صبر بیشتری داشته باشید و میزان انتظارات خود را تا حد امکان پایین بیاورید.
همدلی
با رفتار خود به او نشان دهید که او را کاملا درک می‌کنید و همچنان او را به شدت دوست دارید. مثلا سعی کنید در انجام برخی کارها به او کمک کنید. با هم به یک پیاده‌روی دونفره بروید و کارهایی انجام دهید که او دوست دارد و او را خوشحال خواهد کرد.
مهم است که فاصله خود را نیز مدیریت کنید. بعضی اوقات، زنان در این شرایط، نیاز به فضا دارند تا راحت‌تر بتوانند استرس خود را مدیریت کرده و احساسات منفی را از خود دور کنند. این فضا را از آن‌ها سلب نکنید. در عین حال، سعی کنید خیلی هم از آن‌ها فاصله نگیرید تا احساس تنهایی و طرد شدن به سراغشان نیاید. همدلی و حمایت شما از همسرتان، به او کمک خواهد کرد که راحت‌تر از این شرایط عبور کند.
همواره به یاد داشته باشید که داشتن یک زندگی شاد و احساس خوشبختی، تنها با داشتن همسری شاد و خوشبخت ممکن است.
آنچه زنان باید بدانند
اگر یک زن هستید، بهتر است تغییرات جسمی و احساسی خود را در روزهای منتهی به قاعدگی زیر نظر داشته باشید و چنانچه این تغییرات نشان‌دهنده‌ی پی ام اس است، حتما در این دوران آن‌ها را کنترل نمایید. از روش‌های کاهش علایم تا حد امکان استفاده کنید و در صورت نیاز، حتما با پزشک مشورت کرده و دستورات او را اجرا نمایید.
در این چند روز از قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا و چالش‌برانگیز اجتناب نموده و از گرفتن تصمیم یا انجام هر اقدامی در زمان عصبانیت خود‌داری نمایید. همچنین اگر شاغل هستید، انجام ملاقات‌های مهم و یا اتخاد تصمیمات چالش‌آفرین را به روزهای دیگری موکول کنید.
سعی کنید هر از چندگاهی این موضوع را با ذکر جزئیات با همسرتان در میان بگذارید. صحبت کردن بسیاری از سوءتفاهمات را رفع خواهد کرد و به طرفین امکان درک صحیح موضوع را خواهد داد.
انتظار نداشته باشید که شوهرتان شرایط شما را به طور کامل درک کند. این موضوع در بسیاری از موارد غیرممکن است. چرا که ساختار روانی و ذهنی مردان متفاوت بوده و آن‌ها هر قدر هم که تلاش کنند نمی‌توانند مانند یک زن فکر کرده و یا احساس کنند. سعی کنید انتظارات خود را از همسرتان خیلی بالا نبرید. این شرایط همچنان‌که برای شما سخت است و مشکلاتی در پی دارد، ممکن است به طور غیر مستقیم، با تغییراتی که در رفتار شما به وجود می‌آورد، برای همسرتان نیز سختی‌ها و ناملایماتی را به دنبال داشته باشد.
بدانید که مردان معمولا احساسات خود را خیلی بروز نمی‌دهند، اما این موضوع، به هیچ وجه بدین معنا نیست که آن‌ها نسبت به این قضیه بی‌تفاوتند و شما را درک نمی‌کنند.
کلام آخر
پی ام اس را مانند یک نقص یا بیماری نبینید. پی ام اس یک پدیده‌ی طبیعی است که برای بیشتر زنان در طول زندگی رخ می‌دهد. این سندروم تنها چالشی است مانند سایز چالش‌های زندگی. زیبایی‌های زندگی در برخورد با همین چالش‌ها شکل می‌گیرند و یک زندگی بدون چالش و هیجان را اصلا نمی‌توان یک زندگی نامید.
هدف ما از نگارش این مطلب، صرفا ارائه پاره‌ای اطلاعات اولیه در رابطه با پی ام اس بود. این نوشته به هیچ وجه کفایت از مراجعه به مشاور و پزشک متخصص ننموده و اکیدا توصیه می‌گردد که هر اقدامی را فقط پس از مشورت با متخصصین و با دستور آن‌ها انجام دهید. از این که تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید از شما سپاسگذاریم.