اختصاصی مجله اسپا:
عارضه موی درحال رشد یا به اصلاح رایج‌تر موی زیر پوستی، عارضه‌ای است که در نتیجه آن، در قسمتی از پوست بدن موهای در حال رشد از پوست خارج نمی‌شوند و به فراخور حال باعث بروز مشکلات ریز و درشتی مانند ایجاد دانه‌های قرمز رنگ کوچک یا کیست‌های بزرگ دردناک می‌شود. در این مقاله به چیستی، انواع، علل و راه‌های درمان این عارضه می‌پردازیم.
موی در حال رشد چیست؟
یکی از آزاردهنده‌ترین عارضه‌های دوران بلوغ و نوجوانی که با بروز جوش‌های بلوغ هم زمان می‌شود، موی در حال رشد است که به لحاظ شباهت می‌توان گفت موی در حال رشد، پسرعموی دردناک آکنه و جوش است!
موی در حال رشد در اثر برداشتن موها ایجاد می‌شود. حال این برداشته شدن مو ممکن است، در نواحی صورت، گردن یا زیربغل و به وسیله تیغ، ماشین اصلاح یا بند انداختن باشد همچنین این عارضه ممکن است در نقاطی مانند کشاله پاها، کمر و ساق پا نیز ایجاد شود؛ چرا که به دلیل اصطکاک این مناطق از بدن با لباس، ممکن است موی در حال رشد یا همان موی زیر پوستی در این مناطق نیز ایجاد شود.
در هر صورت می‌توان گفت نتیجه بروز موی زیرپوستی در هر قسمت از بدن، تقریبا یک‌سان است. به طور کلی عارضه موی زیرپوستی می‌تواند در هر نقطه‌ای از پوست بدن که موی آن به هر دلیلی کنده یا برداشته شده است، ایجاد شود اما شدت و میزان شیوع آن متفاوت است.
عارضه موی درحال رشد را موی درون رو، موی زودرس، موی نارس، جوش اصلاح و موی زیرپوستی هم می‌نامند و در بعضی از موارد به اشتباه فولیکولیت (folliculitis ) نیز نامیده می‌شود، در حالی که فولیکولیت به التهاب و عفونت ریشه مو گفته می‌شود، ولی عارضه موی در حال رشد، التهاب و عفونت ریشه، مجرای فولیکول و وضعیتی که مو از فولیکول بیرون آمده ولی به سطح پوست نرسیده را نیز شامل می‌شود.
علائم موی زیرپوستی چیست؟
از اولین نشانه‌های موی در حال رشد، احساس سوزش، خارش است. سپس تورم و قرمزی در محدوده ایجاد می‌شود، همچنین بروز یک برآمدگی یا جوش با مویی که در مرکز آن قرار دارد. اینها علائم شایع و برجسته موی زیرپوستی هستند که در عین حال در بسیاری از بیماری‌های پوستی دیگر نیز وجود دارند.
گرما: منطقه‌ای از پوست بدن که موی زیرپوستی در آن شکل می‌گیرد گرمای بیشتری دارد، چرا که وقتی محدوده مورد نظر را لمس می‌کنید، گرمای بیشتری را در مقایسه با قسمت سالم پوست احساس می‌کنید، دلیل اختلاف دما این است که در این نقاط بدن، گرما و التهاب از تجمع سلول‌های مدافع بدن،کنش و واکنش‌های مختلف آنها ایجاد می‌شود.
تغییر رنگ پوست: رنگ پوست در قسمت‌های که التهاب موی زیرپوستی در آن وجود دارد، به رنگ صورتی و قرمز تغییر می‌کند و اگر این عارضه کهنه شود، یا در نتیجه دست کاری و درمان نشدن زخم شود به رنگ قهوه‌ای و قهوه‌ای تیره تغییر رنگ می‌دهد.
خارش، سوزش و درد: قبل یا بعد از ایجاد التهاب و تورم، پوست دچار خارش و سوزش می‌شود خصوصا در نواحی که به وسیله تیغ اصلاح می‌شوند مثل صورت و گردن. همچنین در مناطقی که لباس‌ها باعث ایجاد اصطکاک می‌شوند، مانند ران‌ها، شاهد بروز خارش و سوزش خواهیم بود. موی زیرپوستی می‌تواند دردناک باشد، به خصوص اگر قسمتی که موی زیرپوستی دارد با اصطکاک لباس تحریک شود، فولیکول‌های پوست ناحیه، آلوده و عفونی شوند.
شکل ظاهری: بروز عارضه موی زیرپوستی سبب ایجاد عوارض پوستی مثل لکه یا دسته‌‌ای از جوش‌های ریز و قرمز رنگ می‌شود و همچنین عاملی برای ایجاد بثوراتی مثل آکنه، کورک، جوش‌های سر سفید و سیاه دردناک، کیست‌های کوچک و بزرگ، پوسته پوسته شدن و آبسه می‌شود.
نکته: وجود رشته‌ها و گلوله‌های مو در عوارضی که در بالا ذکر شد بسیار شایع و طبیعی است.
باکتری‌های که به طور معمول روی پوست یافت می‌شوند، در مناطقی که از طریق موهای در حال رشد تحریک شدهاند، رشد می‌کند. زمانی این اتفاق می‌افتد که علائم عفونت هم وجود دارند. موی زیرپوستی ممکن است روی پوست فشار آورده و موجب بروز یک یا چند تا از عوارضی که در بالا گفتیم، بشود.
بعضی از دیگر نشانه‌هایی موی زیر پوستی عبارتند از:
گاهی اوقات ممکن است، موی زیرپوستی را تنها به شکل سطحی آن و مانند کورک چرکین یا آکنه داشته باشید، گاهی هم آن را به شکل عمقی آن که شبی ورمی کوچک و دردناک است، تجربه کنید و گاهی اوقات هم مانند بثورات و جوش‌های ریز قرمز رنگ به نظر می‌رسند.
با این حال علائم ناشی از موی زیرپوستی می‌تواند بسته به اینکه چگونه مو به پوست می‌رسد و اینکه آیا ضایعه آلوده یا عفونی شده است یا نه، متفاوت باشد. گاهی اوقات فقط پوست اطراف آلوده می‌شود و گاهی عفونت می‌تواند به عمق و اطراف فولیکول نیز گسترش یابد.
عوامل دیگر مانند ژنتیک، شیوه زندگی و سلامت عمومی نیز می‌تواند بر شدت علائم موی زیرپوستی تاثیر بگذارد.علائمی که سیستم ایمنی هنگام رشد مو در پوست ایجاد می‌کند، گاه با آکنه اشتباه گرفته می‌شود، زیرا علائم این دو عارضه اغلب به یکدیگر شباهت دارند. همچنین لکه‌های خوشه‌ای شکل که مملو از دانه‌ها و جوش‌های قرمز رنگ، همراه با خارش، بثورات و جوش‌های سر سفید دردناک هم از شباهت‌های این عارضه به دیگر بیماری‌های پوستی است.
چرا موی زیرپوستی به وجود می‌آید؟
دلایل زیادی وجود دارد که باعث ایجاد موی زیرپوستی می‌شود. به منظور یافتن راه‌های چگونگی برطرف کردن موهای زیرپوستی به طور دائم، در وهله اول شما باید بدانید که چه چیزی باعث ایجاد آنها می‌شود.
عوامل رایج پدید آمدن موی زیرپوستی عبارتند از:
- موهای محکم سفت و محکم
- پوست خشک
- عفونت‌های باکتریایی و قارچی
- اصلاح بیش از حد
- رفع موهای زائد مانند وکس و مومیایی کردن
- اصطکاک حاصل از لباس پوشیدن
- مواد شیمیایی تحریک‌کننده پوست
- چربی پوست، خاک، چربی، استفاده از لوازم آرایش
- کمدوژنیک یا مسدود شدن حفره‌‌های پوستی
- استفاده از محصولات مراقبت از پوست
اجازه بدهید با بیان چند نمونه، یکی از عوامل بروز موی زیرپوستی را بهتر توضیح بدهیم:
اگر شما در یک رستوران فست فود شاغل هستید، ناگزیر هر روز در معرض بخارات روغنی که از ظروف داغ بر می‌آید، قرار می‌گیرید. اگر به دلیل شغل یا شرایط زندگی‌تان هر روز با مواد شیمیایی سر و کار دارید یا در مکانی مانند مکانیکی کار می‌کنید یا نیروی نظامی و سرباز هستید و به همین دلیل ناگزیر از پوشیدن لباس‌های فرم هستید، ممکن است به دلیل تمام عواملی که گفتیم دچار موی زیر پوستی شوید!
موی زیرپوستی می‌تواند به دو روش متفاوت بروز کند:
نوع اول: می‌تواند به طور مستقیم از فولیکول مو بدون هیچ مشکلی رشد کند و از پوست خارج شود، اما پس از آن پیچ خورده و دوباره به داخل یکی از منافذ پوست وارد شود که به آن نفوذ بیرونی فولیکول می‌گویند.
نوع دوم: به این ترتیب است که مو نمی‌تواند راهی به سطح پوست پیدا کند و در زیر پوست به دام افتاده است، بنابراین و پیچ می‌خورد بدون آنکه حتی به سطح پوست برسد. بروز هر یک از این دو وضعیت پوست را تحریک می‌کند و موجب واکنش می‌شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به عارضه موی زیرپوستی هستند؟
هر کسی ممکن است موهای زیرپوستی داشته باشد، اما این مشکل در افرادی که موهای بسیار فرفری یا موهای ضخیم و درشت دارند بیشتر است. به خصوص پس از تراشیده شدن یا کنده شدن موهای صورت و بدن، موهای فرفری بیشتر پیچ خورده و دوباره وارد پوست می‌شوند.
همچنین افرادی که سطح بالایی از هورمون‌های جنسی دارند، ممکن است سرعت رشد موی‌شان بیشتر باشد، رشد زیاد مو به طور طبیعی شانس ابتلا به عارضه موی زیرپوستی را بالا می‌برد به ویژه بعد از اصلاح.
بسیاری از رنگین پوست‌های آمریکایی، آفریقاییـآمریکایی، لاتین و افرادی که دارای موهای ضخیم مجعد یا فرفری هستند، بیشتر از سایر نژادها به موی زیرپوستی مبتلا می‌شوند.
زنان پر مو: در بین زنان آن‌هایی که در بدنشان موی بیشتری دارند، نسبت به افراد معمولی، احتمال بروز عارضه موی در حال رشد در آنها بیشتر است، خصوصا در ناحیه دستگاه تناسلی، چرا که فولیکول‌ها در این ناحیه انحنای بیشتری دارند، پوشیدن لباس و شکل بدن هم می‌تواند تاثیر‌گذار باشند.
پیشگیری از ایجاد موی زیرپوستی
برای جلوگیری از موهای زیرپوستی، هر روز صبح، این کارها را تکرار کنید: ۳بار در روز صورت خود با آب ولرم و صابون‌های که پوست را خشک نمی‌کند، بشویید. هر روز، صورت خود را با استفاده از یک دستمال مرطوب به صورت دایره‌ای یا استفاده از یک اسکراب طبیعی لایه‌برداری کنید، این عمل باعث باز شدن روزنه‌های سطح پوست می‌شود. همیشه قبل از اصلاح یا اپیلاسیون پوست را لایه‌برداری کنید.
راه‌های دیگر برای پیشگیری از ایجاد موی زیرپوستی:
- پرهیز از شش تیغ کردن
- اصلاح با تیغ‌های یک تیغه تیز و تک تیغه
- پوست خود را قبل از اصلاح با آب گرم به آرامی بشوید.کرم یا ژل روان‌کننده و نرم‌کننده روی آن بمالید.
- اصلاح مو در جهت رویش آن و اجتناب از تراشیدن مو در خلاف جهت رویش
در قسمت‌های که جوش یا عارضه دیگری وجود دارد، از تیغ استفاده نکنید و در صورت ضرورت از ماشین ریش‌تراشی استفاده کنید، این باعث می‌شود احتمال بروز موی زیرپوستی،کم شود.
بعد از هر اصلاح، تیغه را با آب بشویید و سپس استفاده کنید. بیش از حد پوست خود را اصلاح نکنید. اگر از ماشین اصلاح استفاده می‌کنید، آن را کمی بالاتر از سطح پوست خود نگه دارید.
بعد از اینکه صورت را اصلاح کردید، بلافاصله از کمپرس سرد و مرطوب استفاده کنید و از کرم‌ها و ژل‌های بعد از اصلاح خنک‌کننده استفاده کنید، این کار باعث کاهش حساسیت و تحریک‌پذیری پوست می‌شود.
اصلاح اغلب مو را در یک زاویه قرار می‌دهد که ممکن است منجر به برگشت مو به داخل پوست شود. هنگام تراشیدن مو اگر آن را خلاف جهت رویش و چند باره اصلاح کنید، موها دیرتر رشد می‌کنند، اما زمانی که شروع به رشد می‌کند، مو به سختی می‌تواند راهی برای خروج از پوست پیدا کند.
موهای زائد بدن را با استفاده از پاک‌کننده‌های شیمیایی از بین ببرید، مانند داروهای موبر، کرم و اسپری مو بر، این روش باعث ضعیف و نازک شدن موهای زائد می‌شود و کم کم موهای زائد بدن به نازکترین صورت خود درمی‌آید و دیگر بیشتر شبیه کرک هستند تا مو، این راه یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از ایجاد موی زیرپوستی است.
شما همچنین می توانید سایر روش های حذف مو را امتحان کنید که به احتمال زیاد موهای در حال رشد را تولید می کنند. این روش ها عبارتند از کرم های پاک کننده ای که موها را از بین می برند و لیزر یا جریان الکتریکی (الکترولیز) به طور دائم فولیکول مو را حذف می کند
درمان موی زیرپوستی
موی زیرپوستی قابل درمان است. ولی چنانچه این عارضه برای شما، حاد و آزاردهنده است، می‌توانید از روش‌های که در ادامه به آنها می‌پردازیم، برای درمان استفاده کنید.
درمان‌های خانگی برای رفع عارضه موی زیرپوستی
آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا یکی‌دیگر از داروهای خانگی بسیار موثر برای موی زیرپوستی است. آلوئه ورا تسکین‌دهنده طبیعی و همچنین خنک‌کننده است، آلوئه‌ورا، برطرف‌کننده خارش و التهاب است . همچنین پوست را مرطوب نگه می‌دارد و روند بهبود را سرعت می‌دهد.
علاوه بر تمامی این خواص آلوئه ورا ویتامین‌های طبیعی و آنزیم‌هایی را که برای حفظ شادابی پوست و متعادل کردن سطح ph پوست مفید هستند، را آزاد می‌کند.
برای استفاده از آلوئه‌ورا، ژل را از یک برگ کامل آن خارج کنید. به اندازه‌ای که ژل به اندازه دو برابر محل ضایعه باشد و روی آن را بپوشاند. حدود نیم ساعت اجازه دهید تا ژل خشک شود سپس آن را با آب ولرم به آرامی شستشو دهید.این درمان را دو یا سه بار در روز برای مدت یک هفته انجام دهید تا به خوبی از نتایج آن بهرمند شوید.
جوش شیرین
جوش شیرین به علت خواص ضد التهابی و اثرات تسکین‌دهنده، گزینه مناسبی برای جلوگیری از بروز موی درحال رشد است. این ماده کمک می‌کند تا خارش و قرمزی را کاهش یابد و به عنوان یک لایه‌بردار طبیعی عمل می‌کند. یک محلول غلیظ از جوش شیرین و آب را آماده کنید و با پنبه‌ای آن را روی منطقه موردنظر قرار دهید. محلول را برای ۵-۱۰ دقیقه روی پوست قرار دهید و سپس آن را با آب ولرم به آرامی بشوید. برای دستیابی به نتایج مورد نظرتان، حداقل یک هفته و روزی دو بار ۱ بار صبح بعد از حمام و ۱ بار شب قبل از خواب این کار را انجام دهید.
عسل
عسل علاوه بر مرطوب کردن پوست، به عنوان یک ضدعفونیکننده خوب عمل می‌کند و تورم و التهاب را کاهش می‌دهد. یک لایه عسل به قطر نیم میلی‌متر را مستقیما روی ناحیه قرار دهید و دقت کنید که تمام ناحیه کاملا پوشانده شود و برای ۱۰ دقیقه آن را به حال خود بگذارید . سپس آن را با آب سرد شستشو دهید. تکرار این درمان ۲یا ۳ بار در روز به مدت یک هفته توصیه می‌شود.
توجه: عسل فرآوری‌نشده و خام مؤثرتر از نوع فرآوری‌شده آن است.
سرکه سیب
سرکه سیب یک پای ثابت برای درمان‌های خانگی و سنتی طیف گسترده‌ای از عارضه‌های پوستی است. سرکه سیب می‌تواند در درمان آکنه، کهیر، چین و چروک و … نقش مهمی را ایفا کند. سرکه سیب دارای خواص ضدعفونیکننده، ضد خارش، ضد قارچی و ضد باکتریایی است و می تواند در درمان موی درحال رشد به ما کمک کند.
دو تا سه فنجان سرکه سیب را به آب گرم وان حمام اضافه کنید و به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در این آب دراز بکشید تا پوستتان به خوبی خیس بخورد، سپس پوست خود را خشک کنید و یک مرطوب کننده را روی پوست بدن بمالید. این کار را هر روز انجام دهید.
توجه: انجام این کار برای درمان به تنهایی کار کرد ندارد و برای شادابی پوست موثر است، اما برای درمان موی زیرپوستی می‌توانید از روش زیر استفاده کنید.
برای درمان موی درحال رشد، منطقه مورد نظر را با استفاده از سرکه سیب و مقداری پنبه برای ده دقیقه مالش دهید و برای نیم ساعت آن را به حال خود بگذارید و سپس پوست با آب گرم بشویید و بعد با یکی از مرطوب‌کننده‌های که توصیه شده است پوست را مرطوب کنید، این کار را یک بار یا دو بار در روز برای مدت یک هفته انجام دهید.
روغن درخت چای
روغن درخت چای در درمان التهاب و عفونت‌های باکتریایی و به عنوان یک ضدعفونیکننده استفاده می‌شود. استفاده از آن برای درمان پوست‌های تحریک شده و آسیب‌دیده در اثر عارضه موی زیرپوستی بسیار مفید است.
پنج قطره روغن درخت چای را به دو قاشق غذاخوری آب مقطر اضافه کنید، همچنین می‌توانید سه قطره روغن درخت چای را به یک قاشق غذاخوری روغن زیتون اضافه کنید و مخلوط را به محدوده موهای در حال رشد خود بمالید و بعد از ۱۰ دقیقه آن را با آب سرد شستشو دهید.
کرم رفع جوش موضعی
یک روش سریع و بدون درد برای رفع موی زیرپوستی این است که یک کرم رفع جوش موضعی (خرید از دیجی کالا) مثل کرم های بدون نسخه ای که برای درمان جوش صورت استفاده می شوند را روی محل منفذ و فولیکول تحریک شده بزنید.
موی زیرپوستی البته جوش نیست، اما ترکیبات شیمیایی درون بسیاری از کرم های رفع جوش بدون نسخه، طبیعتی خشک کننده دارند. برای این منظور، باید به دنبال کرم هایی باشید که در آن ها عناصری همچون بنزوئیل پراکساید و سالیسیک اسید وجود دارد. محلول هایی که لایه ی بالایی پوست را خشک می کنند، این امکان را به وجود می آورند که فولیکول مو به سطح پوست نفوذ و مسیر خود را اصلاح کند.
سوزن و موچین
شما می توانید با استفاده از یک سوزن کوچک و موچین، موی زیرپوستی را بیرون بکشید. با این کار سطح منفذی که آن فولیکول موی دردسرساز شده را درون خود جای داده را از هم باز می کنید.
۱- سوزن و موچین را با یک ماده ی ضدعفونی کننده مثل یک صابون ضد میکروب استرلیزه کنید.
۲- با استفاده از سوزن، به درون لایه ی رویی پوست نفوذ کنید.
۳- با استفاده از یک موچین که سر نازکی دارد موی زیرپوستی را بیرون بکشید.
۴- سوزن و موچین را با یک ماده ی ضدعفونی کننده دوباره تمیز کنید.
وقتی موفق به بیرون کشیدن فولیکول مو شدید، باید با آن مثل هر مشکل پوستی دیگری رفتار کنید، یعنی مراقب باشید که ملتهب یا عفونی نشود.
روش های رفع موی زیر پوستی
درمان‌های دارویی
پزشک ممکن است داروهای خاصی را برای کمک به درمان موی زیرپوستی تجویز کند که بعضی از آنها عبارت هستند از:
رتینوئیدها: از این دسته از داروها برای درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود و پزشکان برای درمان سرطان پوست و درمان آکنه و پیری زودرس و … این دارو را تجویز می‌کنند. رتینوئید در بازار ایران هم با نسخه تجویز می‌شود و هم به صورت آزاد.
داروهای هورمونی(steroid): پزشک ممکن است برای کاهش قرمزی و تورم موضعی پوست، کرم کورتیزون تجویز کند چراکه کورتیزون در مقابله با کاهش التهاب و تورم عملکرد خوبی دارد.
آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی بیوتیک ممکن است، برای درمان موی زیرپوستی موثر نباشد، البته تا زمانی که پوست بیمار مبتلا به عارضه مذکور عفونی نشده باشد، اما در بیمارانی که عوارض پوستی، منجر به عفونت شدهاند، یک پماد آنتی بیوتیک موضعی می‌تواند در ناحیه آسیب دیده استفاده شود، البته ممکن است پزشک، آنتی بیوتیک خوراکی نیز برای درمان عفونت‌های شدید‌تر تجویز کند.
* لطفا توجه داشته باشید که ذکر نام داروها، توصیه‌ای از سوی نگارنده این مقاله برای استفاده از این داروها نیست و استفاده از هر نوع دارویی شیمیایی نیاز به نسخه و نظر پزشک متخصص دارد.
چطور از به وجود آمدن موی زیرپوستی جلوگیری کنیم؟
بیشتر کارشناسان معتقدند بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد موی زیرپوستی لیزر موها است چون در این روش موها از ریشه از بین برده می شود. با این حال، اگر به هر دلیلی این روش جزء گزینه های شما نیست، می توانید با چند تغییر ساده در عادت های خود از ایجاد موی زیرپوستی جلوگیری کنید.
از یک تیغ تیز و فوم اصلاح استفاده کنید
اولین و مهم ترین نکته این است که تیغ اصلاح تان نباید کُند باشد. وقتی از تیغ کُند استفاده می کنید، احتمال اینکه تیغ را چندین و چند بار روی پوست بکشید بیشتر می شود، مسأله ای که می تواند باعث تحریک و التهاب پوست و در نهایت، ایجاد موی زیرپوستی شود.
برعکس، یک تیغ تیز می توانید همه ی موها را با یک حرکت کوتاه کند. علاوه بر این، قبل از آنکه موها را با تیغ بزنید، حتماً پوست تان را مرطوب کنید و فوم اصلاح به آن بزنید.
قبل از زدن موها، پوست را لایه برداری کنید
لایه برداری پوست باعث از بین رفتن سلول های قدیمی و خشک روی لایه ی بالایی پوست می شود. وقتی می خواهید موهای خود را بزنید، باید پوست را به گونه ای آماده کنید که آلودگی و سلول مرده ای درون منافذ پوست باقی نماند.
برای این منظور، توصیه می شود قبل از زدن موها با تیغ، با یک برس مویی که موهای سفتی دارد را به صورت خشک روی پوست خود بکشید و علاوه بر این، ناحیه ی مورد نظر را با شوینده های حاوی گلیکولیک اسید تمیز کنید.
در جهت رشد مو تیغ بزنید
اگر تیغ را به جای جهت مخالف، در جهت رشد موها بکشید، این کار می تواند کمک کند تعداد موهای زیرپوستی به حداقل برسد. گرچه زدن تیغ در جهت مخالف امکان زدن موها از نقطه ی نزدیک تری را فراهم می کند، اما این کار می تواند باعث شود موها به جای آنکه به سمت سطح پوست رشد کنند، به داخل آن برگردند.
اگر به این مقاله علاقه‌مند بوده‌اید، شاید مقاله زیر نیز برای شما جذاب و مفید باشد: